Natuurspeelplaatsen
Natuurspeelplaatsen, ofwel groene speelplaatsen, zijn terreinen bedoeld voor recreatie waarbij groen geïntegreerd is in het ontwerp. Bij een natuurspeelplaats wordt zoveel mogelijk gebruikt gemaakt van natuurlijk materiaal en elementen [1]. De aanwezigheid van een natuurspeelplaats draagt bij aan een fijn groen woon- en leefklimaat, de ontwikkeling van kinderen in de wijk en biedt de mogelijkheden om de lokale biodiversiteit te verhogen.
Beleidsvelden
Algemene soorten
| Dieren: | Muizen, konijnen, egel, insecten. |
| Planten: | Hopklaver, duizendblad, paardenbloem, witte klaver, grote weegbree, madeliefje. |
Leefgebied
Zie ook: https://www.bij12.nl/onderwerpen/natuur-en-landschap/index-natuur-en-landschap/natuurtypen/
| grasland overig, groenvoorziening | N00.02, N12.02, N12.06, L01.02 t/m L01.08, A11.02, |
| struiken | 3182, 3184, 3185, 3186, 3187, |
Aandachtspunten
Een natuurspeelplaats kan dienen als een groene oplossing voor locaties waar hittestress of bestrating problematisch zijn. Daarbij kan een natuurspeelplaats de gezondheid van burgers waarborgen, zowel jong als oud [2]. Een natuurspeelplaats kan ook een goede boost geven aan de biodiversiteit. De onderstaande aandachtspunten dragen elk bij aan de verhoging van de biodiversiteit. Met een waardering van 1 ster (laag) tot 5 sterren (hoog) kunt u zien welke aandachtspunten het meeste bijdragen [3].
Kansen voor biodiversiteit
Bij het inrichten van een natuurspeelplaats kunnen er één of meerdere natuurtypen gerealiseerd worden. Elk element biedt veel kansen voor het verhogen van de biodiversiteit in en rondom de natuurspeelplaats. Elementen die zeer geschikt zijn voor een natuurspeelplaats zijn Kruiden- en faunarijk grasland, Houtwal en Houtsingel en Struiken. Deze elementen dienen voornamelijk als voedselvoorziening, schuilplaatsen of navigatie-elementen. Bij het juist inrichten en beheren van deze elementen kunt u als eindstreven het veelvoudig voorkomen of zelfs vestigen van de bijbehorende gidssoorten verwachten, zie tabel 1.
Tabel 1: Natuurtypen (BIJ12.nl) met hun geassocieerde gidssoorten die gerealiseerd kunnen worden bij het aanleggen van een natuurspeelplaats.)
Meerwaarde
Voorbeeld
Voor de maatregel:
Van der Horstplein, Horst aan de Maas. © 2020 Google.
Als voorbeeld voor een natuurspeelplein is het Van der Horstplein gekozen. Het plein ligt in een woonwijk tussen een groenstrook langs de A73 en de begraafplaats op de Deken Creemersstraat. Door volwaardig groen te realiseren kan het een mooie verbinding worden tussen groen aan de rand en groen binnen het stedelijk gebied.
Na de maatregel:
Van der Horstplein, Horst aan de Maas. © 2020 Google.
| Legenda | zie ook: ww.BIJ12.nl | |
| 1 | Kruiden- en Faunarijk grasland | N12.02 |
| 2 | Houtwal en Houtsingel | L01.02 |
| 3 | Struiken | 3191 |
| 4 | Speeltoestellen |
Stappenplan
1: a. Bezoek bestaande succesvolle natuurspeelplaatsen en kijk wat deze succesvol maakt. Ga na wat bij jullie mogelijk is en zoek locaties die geschikt zijn voor een natuurspeelplaats.
b. Bedenk welke speel- en vegetatie elementen je wilt realiseren op de natuurspeelplaats. Hoe meer elementen je wilt aanleggen, hoe groter de oppervlakte van de natuurspeelplaats zal moeten zijn. Daarbij zal er meer afstand tussen alle speel- en vegetatie elementen gecreëerd moeten worden. Hoe afwisselender en groter het gebied is hoe gunstiger dit is voor de biodiversiteit.
2: Verwijder het verharde oppervlak en breng structuur aan in het landschap. Graaf eventueel de grond op plekken af om dalen en heuvels te creëren. Bij het aanleggen van paden kan gedacht worden aan poreuze materialen zoals zand/grind mengsel of houtsnippers.
3: Plaats de speelelementen in de natuurspeelplaats. Als het speelelement verwerkt moet worden in het landschap, bijvoorbeeld een rioolbuis door een heuvel, doe dit dan tijdens stap 2.
4: Zaai een robuust grasmengsel in op plekken waar veel activiteiten zullen plaatsvinden. Robuuste grassoorten kunnen beter tegen vertrapping wat snelle vorming van kale plekken kan voorkomen. Op andere plekken kan een kruidenrijk grasmengsel gezaaid worden. Het kruidenrijk grasland is een belangrijke bron van voedsel- en verblijfplaatsen voor het icarusblauwtje en de vogels.
5: Plant vegetatie-elementen zoals heggen, aaneengesloten struikgewas en bomen aan, die geschikt zijn voor de locatie en de gidssoorten in het gebied en de omgeving. Afhankelijk van de grondsoort en waterhuishouding zullen andere plantensoorten geschikt zijn. Dit soort vegetaties zijn belangrijk als schuilplaatsen voor de kamsalamander. Struweelhagen kunnen dienen als voedselbronnen voor het icarusblauwtje. Voor de gewone dwergvleermuis werken al deze elementen als navigatie tussen foerageergebieden en haar verblijfplaats.
6: Na het inrichten en aanplanten is het van belang dat elk biotoop correct beheerd wordt. In de onderstaande tabel staan de belangrijkste beheermaatregelen.
Op zoek naar uitgebreide informatie over deze maatregel?
download het rapportDeze maatregel draagt ook bij aan andere uitdagingen
Woningnood verminderen
Het verminderen van woningnood is van groot maatschappelijk belang en brengt diverse voordelen met zich mee. Het draagt bij aan een gezondere, meer rechtvaardige en welvarende samenleving door tegemoet te komen aan fundamentele menselijke behoeften en de basis te leggen voor individueel en collectief welzijn.
Ten voordele van de natuur is het voor ons van belang dat er meer sprake is van Natuurinclusief bouwen. Dit is bouwen met mogelijkheden voor planten en dieren. Op steeds meer plaatsen zie je gebouwen met gevel- en dakgroen waar jonge mensen maar ook senioren graag in wonen. Winst voor mensen en flora en fauna!
Zie ook: Nationale Kennisbank Natuurinclusief Bouwen - LINK
Ruimtes multifunctioneel inrichten
Ter bevordering van biodiversiteit is ruimtes multifunctioneel inrichten van belang. De gemeente heeft naast klimaat uitdagingen ook nog andere taken, namelijk het bieden van afdoende voorzieningen van de burgers en bezoekers van de gemeente. Parkeervoorzieningen en woningbouw zijn hier belangrijke voorbeelden van. Door de buitenruimte klimaat adaptief in te richten kan zowel aan de klimaatuitdagingen als aan de andere gemeentelijke behoeftes worden voldaan.
In essentie zijn multifunctionele publieke ruimtes essentieel voor het bevorderen van een gezonde, inclusieve en levendige stedelijke omgeving. Het ontwerp en beheer ervan moeten rekening houden met de diverse behoeften van de gemeenschap om een positieve impact op het dagelijks leven van de bewoners te hebben.
Afkoppelen regenwater
Ter bevordering van het water vasthouden en van biodiversiteit is Afkoppelen regenwater van belang. Het afkoppelen van regenwater draagt bij aan duurzaam waterbeheer, vermindert overstromingsrisico's en bevordert het hergebruik van water.
Wateroverlast voorkomen
Kans op wateroverlast voorkomen is voor ons mensen van belang en ook goed voor de planten en dieren. Door effectieve maatregelen te nemen om wateroverlast te voorkomen, kunnen samenlevingen zich beter aanpassen aan de uitdagingen van een veranderend klimaat en tegelijkertijd de veiligheid en het welzijn van hun inwoners waarborgen.
Verminderen verhardingen
Bestrating zorgt voor snelle oppervlakkige waterafvoer en geen waterberging op je eigen perceel en dus meer droogte in de zomer. Over het algemeen draagt het verminderen van verhardingen bij aan een gezondere, duurzamere en leefbaardere stedelijke omgeving, waar zowel mens als natuur van kunnen profiteren.
Biodiversiteit verhogen
De biodiversiteit kan met diverse maatregelen vergroot worden. Sommige maatregelen kunnen zelfs kosten besparen. Het verhogen van biodiversiteit, of biologische diversiteit, is van vitaal belang vanwege de vele voordelen die het biedt aan ecosystemen, menselijke samenlevingen en de planeet als geheel. Het is essentieel voor een duurzame en veerkrachtige toekomst.