Plasdras en greppels voor vogels en amfibieën

In het vroege voorjaar verzamelen weide­vogels zich rondom percelen die vernat zijn. Daar vinden ze voldoende rust en voedsel (wormen en larven) in een voch­tige bodem; zo maken de vogels zich klaar voor het broedseizoen. Oude graslanden met greppels zijn uitermate geschikt voor het realiseren van greppelplasdras. On­dergelopen greppels bieden veel voedsel voor weidevogelkuikens.

Veel graslanden zijn door de jaren heen droger geworden. Dit in combinatie met het afnemen van de kruidenrijkdom, intensivering maaibeheer en (over)bemesting (kunstmest) heeft ertoe geleidt dat er steeds minder insecten leven. Daardoor zijn er ook minder vogels. Dieren kunnen in deze gebieden gemakkelijker afkoelen en ook tijdens droge periodes zullen deze graslanden langer over voldoende water beschikken en dus frisgroen blijven.  Kijk ook bij Lespakket: https://library.wur.nl/WebQuery/edepot/545919 

Dit hangt sterk af van de aanwezige bodem en waterhuishouding.

https://www.bij12.nl/onderwerpen/natuur-en-landschap/index-natuur-en-landschap/natuurtypen/

Greppel plas-dras is een kleinschalige variant van het type plas-dras. Hij is erop gericht om langs greppels en slootjes plas-dras condities te creëren. Een voorwaarde is dat greppel plasdras direct gelegen is langs een greppel of sloot. Het terrein dient minimaal 2 maanden voor 60% 5-20 cm onder water te staan. Bij plas-dras geldt hetzelfde, maar er hoeft geen greppel of sloot aanwezig te zijn en vaak staat een veel groter gedeelte van het gehele perceel onder water [3]. 

Bepaal in hoeverre het mogelijk is het gebied te vernatten. Er kan ook gekozen worden om alleen gedeeltes van het terrein te vernatten. De dichtheden van de grazers zijn hierbij met name van belang in de winter, omdat dan het grasland snel kapotgelopen wordt. Let erop dat sommige planten giftig zijn voor grazers, zoals kruiskruiden. In een natuurlijke wei grazen de grazers normaal gesproken netjes om deze soorten heen, maar wanneer ze gemaaid worden dan blijven sommige soorten ook gedroogd giftig voor de grazers en herkennen ze ze niet als giftig. Verder zullen grazers op een klein perceel sneller geneigd zijn ook giftige planten te eten, omdat het perceel overbegraasd wordt. Iedere plant beschermt zich voor de duidelijkheid voor grazers, dat kan zijn via bijvoorbeeld gifstoffen, stekels of dat hij slecht te verteren is. Waar het om gaat is dat bij meer verschillende soorten in een wei de kans op een vergiftiging door een te grote accumulatie van dezelfde gifstoffen kleiner wordt. Verder werken ook diverse gifstoffen in lage dosissen positief op de gezondheid. Ook Engels raaigras kan leiden tot vergiftigingsverschijnselen in de zomer en herfst, waardoor de dieren gaan wankelen en nerveus worden [10]. 

Risico soorten: Jacobskruiskruid, incl. diverse andere kruiskruiden, ridder- en krulzuring, heermoes, lidrus, andere paardenstaarten, smeerwortel, narcis, sint-janskruid, rode klaver, hondsdraf, herfsttijloos, brem, boterbloem, reuzenberenklauw, bastaardklaver, honingklaver, dolle kervel en diverse andere [4], [6].

De soorten moeten passen bij de bodem en waterhuishouding van de locatie. Het mooiste zou zijn wanneer de gekozen soorten passen bij de soorten uit de omgeving. Voor de biodiversiteit is het het aantrekkelijkste wanneer het hele jaar door bloemen aanwezig zijn. Met een waardering van 1 ster (laag) tot 5 sterren (hoog) kunt u zien welke van de onderstaande aandachtspunten het meeste bijdragen [1]. 

Bij het aanleggen van een plasdras en greppels kunnen er één of meerdere natuurtypen gerealiseerd worden. Elementen die zeer geschikt zijn Groenvoorziening gras en Ruigteveld [3]. Deze elementen dienen voornamelijk als voedselvoorziening, schuilplaatsen of navigatie-elementen. Bij het juist inrichten en beheren van deze elementen kunt u als eindstreven het veelvoudig voorkomen of zelfs vestigen van de bijbehorende gidssoorten verwachten, zie tabel 1.

Plasdras en greppels voor vee en paard

1: Bepaal waar plas-dras en greppelplasdras mogelijk is. Let op dat het terrein minimaal 2 maanden voor 60% 5-20 cm onder water moet staan.

2: Bepaal welke grassen/kruiden het overleven met de huidige/toekomstige grazers en welke dichtheden de grazers kunnen hebben in relatie tot de gekozen kruiden op het perceel. Let erop dat sommige planten giftig zijn voor grazers, zoals kruiskruiden.

3: Bepaal of de soorten ingezaaid of geplant worden. Verder moet er nagegaan worden of de soorten de eerste jaren extra hulp nodig hebben 

4. Afhankelijk van de wensen en eisen kan de plasdras / greppelplasdras ook complexer worden ingericht, zoals met waterelementen, hoogteverschillen, andere bodems enzovoorts. 

5. Bij voorkeur wordt dit gehele proces begeleidt door een planten expert. 

[1]: https://gemeente-en-stadsmonitor.vlaanderen.be/groen-in-de-buurt 

[2]: https://www.atlasleefomgeving.nl/meer-weten/natuur/groene-leefomgeving 

[3]: https://www.bij12.nl/onderwerpen/natuur-en-landschap/index-natuur-en-landschap/ 

https://www.bij12.nl/onderwerpen/natuur-en-landschap/index-natuur-en-landschap/agrarische-natuurtypen/a01-agrarische-faunagebieden/a01-01-weidevogelgebieden/ 

[4]: https://www.pavo.nl/advies/giftige-planten-voor-paarden/

[5]: https://www.paardenarts.nl/kennisbank/gevaarlijke-bomen-en-struiken/ 

[6]: https://verenigingeigenpaard.nl/kennisbank/verzorging-en-gezondheid/paard-en-gezondheid/giftige-planten/ 

[7]: https://toverleven.cultu.be/hoeveel-dieren-m2-grasland 

[8]: https://www.parool.nl/nieuws/grazers~b20019bc/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F 

[9]: https://www.levendehave.nl/dierenwikis/runderen/giftige-planten-voor-runderen 

[10]: https://www.levendehave.nl/dierenwikis/algemeen/giftige-planten-en-struiken